Einelti,vanhæfi, - „Jón er ekki sama og séra Jón“

Sigurður Magnússon skrifar:

Álftanes er lagt í einelti, varla er svo opnað fyrir fréttir að ekki sé talað um fjárhagsvandann sem hefur verið ýktur og málaður dekkstu litum. Sagt er að afskrifa þurfi  4-5 milljarða þó hluti þeirrar upphæðar séu skuldbindingar sem afla bæjarsjóði tekna. Enginn munur er gerður á hefðbundnum bankalánum og skuldbindingum sem færa bæjarsjóði tekjur s.s. hagnað vegna sölu byggingaréttar sem er auk þess grunnur framtíðartekna. Tillögur vegna vandans eru refsiskattar á Álftnesinga og hótanir um stórfelldan niðurskurð sem meirihluti D-lista og Margrétar Jónsdóttur hefur ákveðið í samráði við Eftirlitsnefnd um fjármál sveitarfélaganna. Á sama tíma líðst ríkisvaldinu að afgreiða ekki kröfur Álftnesinga um leiðréttingar frá Jöfnunarsjóði. Ríkisvaldið  beitir aflsmunum og nýtur aðstoðar taumþægrar bæjarforystu sem hefur gefist upp. Sjálfstæðismenn hafna sköttum á Alþingi en samþykkja þá á Álftanesi ofan á ríkisskatta. Hvar er trúverðuleikinn!

Halldór Halldórsson í felum

Eineltis umræðunni stýra stjórnmálamenn og embættismenn sem ætla með öllum ráðum að sameina Álftanes Garðabæ og á Garðatorgi bíða menn átekta. Stjórnmálamenn og embættismenn ætla að losna  undan ábyrgða að leiðrétta við Álftnesinga margra ára mismununun í greiðslum frá Jöfnunarsjóði. Framreiknaðar eru þessar greiðslur yfir  1000 milljónir. Forystumenn Samtaka  íslenskra sveitarfélaga, sem bera, að hluta, ábyrgð á gölluðu regluverki sjóðsins kjósa að aðhafast ekkert. Formaður þeirra, Halldór Haldórsson, fer í felur þegar málið er rætt opinberlega.  Ísafjörður, þar sem Halldór er bæjarstjóri, fær u.þ.b. 30% skatttekna sinna úr Jöfnunarsjóði meðan,  Álftanes fær u.þ.b. 15% sinna skatttekna frá sjóðnum. Bæði  eru sveitarfélögin þó eins sett rekstrarlega fyrir jöfnun. Til að jafnræði væri með þeim vantar árlega 150 milljónir til Álftaness.

Tveir út á land og einn á höfuðborgarsvæðið

Fjárhaldsstjórnin sem nú hefur verið skipuð hlýtur að benda ráðherra á mikilvægi þess að leiðrétta þetta misvægi og leiðrétta aftur í tímann. Sveitarfélögin á höfuðborgarsvæðinu hafa þó ályktað með Álftanesi, en það dugar ekki vegna dreifbýlishagsmuna í landssambandi sveitarfélaganna, sem ráðherra sveitastjórnarmála ver með afli sínu. Hér gilda greinilega sömu leikreglur eins og í fjárveitingum til vegamála, tveir út á land og einn á höfuðborgarsvæðið.

Afskrifað á Tónlistahús eins og á útrásarvíkinga

Meðan Álftanes er þannig lagt í einelti eru skuldir fyrir milljarða afskrifaðar á Tónlistahúsið með sama hætti og hjá útrásarvíkingunum. Harpan er líka samstarfsverkefni útrásarvíkinga og borgaryfirvalda,- vonandi verða þær afskriftir ekki til þess að hækka vexti borgarinnar! Maður þorir nú ekki að nefna hinar stóru afskriftir tengdar Samskipum og Högum og öðrum þeim sem skulduðu hundruði milljarða. Vandi fjölmargra sveitarfélaga er mikill, vegna skulda hafna og fráveitu- eða orkufyrirtækja sem gætu kollvarpað fjárhag viðkomandi sveitarfélaga, enda þessi rekstur inni í samstæðureikningum þeirra. En þegar talað er um þennan vanda er hann sagður hluti af gengishruninu meðan vandi Álftaness er sagður stafa af ákvörðun bæjarstjórnar að byggja glæsilega sundlaug, þar sem engin var fyrir. Álftaneslaugin glæsilega og vinsæla kostaði minna en sem nemur tjóni Álftaness vegna bankahrunsins. Að tala um hana sem bruðl eða að Álftnesingar hefðu getað sótt laugar í nágrannabæjum er óréttmæt gagnrýni, þótt líklega hefði verið reynt að áfangaskipta framkvæmdinni ef bæjarfulltrúar hefðu séð hrunið fyrir 2006. Sérkenni Álftaneslaugarinnar sem oft eru nefnd í fréttum, vatnaleiktæki og öldulaugin sem kostuðu aðeins fáar milljónir, laða hinsvegar að sér tugþúsundir gesta, og þannig skilar fjárfestingin sér til baka í auknum aðgangseyri.  Um þessa eineltis umræðu gildir orðtakið „Jón er ekki sama og séra Jón".

Stjórnsýslukæra vegna vanhæfis embættismanna

Eftirlitsnefnd með fjármálum sveitarfélaganna ber mesta ábyrgð á þeirri ýktu umræðu sem skapast hefur um fjárhagsvanda Álftaness. Það eru ýkjur að ræða um  7-8 milljarða þegar verkefnið er miklu fremur að endurskipuleggja u.þ.b. 4 milljarða skuldir og skuldbindingar. Verkefni að endurskipuleggja 4 milljarða er viðráðanlegt með leiðréttingum á málum Álftaness, meðan 7 milljarðar eru rökstuðningur fyrir tillögum um sameiningu. Bæjarfulltrúar Á-lista hafa sent stjórnsýslukæru vegna vanhæfis tveggja af þremur fulltrúum í Eftirlitsnefndinni, en þessir fulltrúar hafa annaðhvort haft náin tengsl við stjórnsýslu Garðabæjar eða hafa áður talað opinberlega fyrir sameiningu sveitarfélaganna. Af þessum ástæðum geta þeir ekki með hlutlausum hætti fjallað um mál sem varðar sjálfstæði Álftaness. Ráðuneyti sveitastjórnamála telur kæruna vera byggða á misskilningi og vill forðast úrskurð eða efnislega umfjöllun. Þannig segir í svari frá ráðuneytið að  nefndin fjalli ekki á sjálfstæðan hátt um sameiningu, en horfir fram hjá því að nefndin knúði sveitastjórn til viðræðna um sameiningu. Auk þess stýrði nefndin fjárhagsúttekt sem telja má hlutlæga. Til að kóróna þessi vinnubrögð réði D-listinn á Álftanesi sér utanaðkomandi aðstoð til að móta niðurskurðartillögur og sérskatta á íbúa  Álftaness. Og hver var ráðinn til verksins, án útboðs þrátt fyrir reglur bæjarstjórnar, jú, það var endurskoðandi Garðabæjar!

Óásættanlegir sérskattar og niðurskurður grunnþjónustu

Fjárhagsvandi Álftaness er mikill og krefst lausna. Ástæður vandans eru fyrst og fremst þrjár. Í fyrsta lagi, veikir og einhæfir tekjustofnar, ekkert atvinnulíf færir skatta í bæjarsjóð. Í öðru lagi gríðarlega hátt kostnaðarhlutfall vegna fræðslu- og uppeldismála, en  börn og unglingar eru 40% hærra hlutfall íbúa en algengast er í öðrum sveitarfélögum. Þessir erfiðu rekstrarþættir hafa ekki fengist jafnaðir frá Jöfnunarsjóði sveitarfélaganna vegna gallaðs regluverks  sjóðsins.

Í þriðja lagi er það svo efnahagshrunið og  gengisfall krónunnar sem hækkaði lán sveitarfélagsin um u.þ.b. 1000 milljónir. Afleiðing efnahagshrunsins eru  fordæmalausar aðstæður, sem ollu miklu tjóni og hægja á áformum um uppbyggingu miðsvæðis sem átti að bæta fjárhagsstöðu Álftaness. Við þessar aðstæður er eðlilegt að ríkisvaldið komi til aðstoðar litlu sveitarfélagi. Óásættanlegt er að leysa  vandan með sérsköttum á íbúana og niðurskurði grunnþjónustu.

Sigurður Magnússon er bæjarfulltrúi Á-lista og fyrrverandi bæjarstjóri á Álftanesi